Հպարտություն՞ նորմալ է դա

Քրիստոնեությունը հպարտությունը դասել է մահացու մեղքերի շարքը։ 

Հպարտությունը մի մահաբեր ախտ է, որի հանդեպ գրեթե բնածին հակում ունեն ազնվականներն ու հարուստները: Բայց զարմանալի է, թե ինչու են նրանով անմտաբար հիվանդանում նաև աղքատներն ու նվաստները: Անմիտ սիրամարգը, նայելով իր տգեղ ոտքերին, փքվելուց դադարում է, իսկ սա, մտավոր լինելով, պարզվում է՝ անբան կենդանուց ավելի անմիտ է, որովհետև ամեն օր իր աղքատությունը տեսնելով՝ տակավին հպարտանում ու բարձրամտանում է, որով իբրև մի ծիծաղելի հրեշ՝ ամենքի կողմից ծանակվում է:

Եթե հպարտը մտքով երևակայեր, թե աշխարհում միայն Աստվածն ու ինքն են և ուրիշ ոչ ոք, և աշխարհն ու նրանում եղող ամեն ինչ Աստված միայն իր՝ մարդու համար է ստեղծել, միայն իր մասին է հոգում և իր բոլոր մտքերն ու գործերը քննում, բնավ չէր մեծամտանա: Որովհետև այդժամ ո՞ւմ պիտի կարողանար գերազանցել, եթե ոչ Աստծուն, քանի որ այլ մեկը չէր լինի երկրի վրա, որին կարծեր, թե գերազանցում է: Բայց անհնար է, որ միտք ունեցող արարածն այնքան խելագարվի, որ իրեն Աստծուց բարձր համարի: Եվ այսպես ոչ միայն հպարտությունից, այլև բոլոր մոլություններից ու մեղքերից մարդը հեռու կգտնվեր, ոչ ոքի չէր վնասի և ոչ ոքից չէր տրտնջա, որովհետև Աստծուց բացի ոչ ոքի չէր ճանաչի, թե կա աշխարհում:

Հենց հպարտությունը սեփական անձի կարևորության զգացումն է դառնում տառապանքների, հիվանդությունների եւ հաճախ էլ մահվան պատճառ։ Հպարտությունը բոլոր կործանարար մտքերի և հույզերի աղբյուրն է։ Սեփական անձի գերակայության զգացումը հանգեցնում է նրան, որ մարդ ուրիշներին սկսում է ստորացնել, նսեմացնել։ Առաջանում է ենթագիտակցական ահռելի ագրեսիա, ինչը ժամանակի ընթացքում շրջվում է նույն այդ մարդու դեմ։ Հպարտ, մեծամիտ մարդն իր բանականությունը, կարողությունը բարձր է դասում այս աշխարհում ամեն ինչից և բոլորից։ Նա շրջապատող աշխարհի մասին իր պատկերացումն ունի և վստահ է, որ հենց այդ պատկերացումն է ամենաճիշտը  լավագույնը։ Նա ձգտում է իրեն ենթարկել շրջապատող աշխարհը և հաճախ դա անում է բռնությամբ։ Իսկ իր պատկերացումների և իրականության անհամապատասխանության դեպքում նրա հոգում ծնվում են ագրեսիվ հույզեր` չարություն, վիրավորվածություն, ատելություն, արհամարհանք, նախանձ և այլն։ Սրանք էլ հանգեցնում են տարբեր հիվանդությունների։ Հպարտությունը սեփական անձը գերագնահատելու  սովորությունն է, դրա հետեւանքով՝ Տիեզերքում իր իրական տեղը չգտնելը և այս  կյանքում նպատակի գիտակցության բացակայությունը։ Նման մարդիկ իրենց ամբողջ էներգիան վատնում են, աշխարհի հետ «պատերազմելով», ապացուցելու համար իրենց ճշմարտացիությունը։ Հպարտության խորքում, այնուամենայնիվ, կա   դրական միտում՝ ձգտել կատարելության և  կատարելգործել  աշխարհը, գիտակցել  սեփական  բացառիկությունը, արժեքը:Ոչ ոք  չի  ցանկանում  ապրել իզուր և անիմաստ։ Բայց սեփական արժեքը և կարևորությունը հաստատել ուրիշներին նսեմացնելու հաշվին` նշանակում է ենթագիտակցության մեջ «փայփայել» այլ աշխարհների ոչնչացման ծրագիր։ Եթե ես ամենալավն եմ և ամենաբարձրը, ուրեմն մյուսները վատն են և ցածր։ Որքան վեր է դասում մարդն իրեն իր շրջապատից, այնքան մեծ է լինում նրա անկումը։ Հպարտ մարդը փակ է։ Չկամենալով ընդունել ուրիշ մարդկանց ձգտումները և առանձնահատկությունները նա ինքն իրեն է աղքատացնում։ Վերջին հաշվով հայտնվում է միայնության մեջ։


Բայց հպարտությունը միայն սեփական անձը բարձր դասելը, շրջապատող աշխարհի և ուրիշների նկատմամբ մեծամիտ վերաբերմունքը չէ, այլև սեփական անձը ստորացնելը, թերագնահատելը։ Մարդ իր նկատմամբ նման վերաբերմունք ունի, երբ չի սիրում ինքն իրեն։ Բայց չէ՞ որ մարդ Աստծու արարածն է, յուրաքանչյուր մարդու մեջ առկա է Աստված։ Երբ մենք չենք սիրում ինքներս մեզ, նշանակում է՝ չենք սիրում մեր միջի Աստծուն։ Երբ մենք մեղադրում ենք, փնովում, նախատում ենք ինքներս մեզ, իրականում մեղադրում, փնովում, նախատում ենք Աստծուն։ Իսկ սա արդեն հպարտություն է։ Ազատվելու համար հպարտության մահացու զգացումից (որը, ինչպես տեսանք, առաջանում է երկու պատճառով՝ սեփական անձը գերագնահատելու և թերագնահատելու) պետք է սովորել իրավիճակը, կյանքն ընդունել այնպիսին, ինչպի– սին կա։ Եվ հիշել, որ մենք ինքներս ենք ստեղծում այդ իրավիճակները և մեր կյանքն ամբողջապես։ Սովորենք ներել մարդկանց, քանի որ ներելով ուրիշին, մենք ներում ենք ինքներս մեզ։